พ่อสอนลูก...เรื่องการคบเพื่อน

คนเราเกิดมาไม่มีใครสามารถอยู่ตัวคนเดียวได้ แต่ต่างต้องพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกันทั้งนั้น ยิ่งเรารู้จักคนมากเท่าใดก็ยิ่งเป็นคนกว้างขวางและจะเป็นประโยชน์แก่ตัวเราเองมากยิ่งขึ้นเท่านั้น ความสำเร็จทุกอย่างไม่ว่าจะเป็นทางราชการ ทางการค้า หรือในกิจการส่วนตัว ล้วนขึ้นอยู่กับความกว้างขวางของตัวเราเป็นสำคัญ ฉะนั้นการมีเพื่อนจึงเป็นของจำเป็นที่สุด เราต้องพยายามรู้จักคนให้มากที่สุด เท่าที่จะมากไ้ด้โดยไม่ต้องเลือกว่าใครเป็นใคร แต่ว่าการคบเพื่อนนั้นย่อมมีทั้งคุณและโทษ ฉะนั้นจึงต้องระวังให้มาก

คำว่าเพื่่อนนี้เป็นคำกว้าง เพียงรู้จักชื่่อเสียงพูดจากันก็เรียกว่าเพื่อน รู้จักคุ้นเคยกันก็เรียกว่าเพื่อน นักเรียนร่วมโรงเรียนเดียวกันก็เรียกว่าเพื่อน คนทำงานอยู่ด้วยกันก็เรียกว่าเพื่อน หรือถ้าตะพูดไปแล้ว คนที่รู้จักกันก็มักจะเรียกว่าเพื่อนทั้งนั้น แต่เพื่อให้เข้าใจดีขึ้น พ่อจะขอจำแนกเพื่อนออกเป็น ๓ พวก ดังต่อไปนี้

๑. เพื่อนประเภทที่หนึ่ง ได้แก่ คนรู้จักกัน
๒. เพื่อนประเภทที่สอง ได้แก่ เพื่อนเล่น
๓. เพื่อนประเภทที่สาม ได้แก่ เพื่อนแท้ (หรือมิตร)

๑. เพื่อนประเภทที่หนึ่ง ( คนรู้จักกัน)

คนที่เพียงแต่รู้จักกันนั้นไม่ควรเรียกว่าเพื่อน แต่ถึงจะเรียกก็ไม่เสียหายอะไร เช่น เราพบหน้ากันทุก ๆ วัน จนรู้จักพูดคุยกันเราก็เรียกว่าเพื่อน (เช่นพบกันบนรถประัจำทางหรือในเวลาเดินทางไปโรงเรียนหรือไปทำงาน เช่นนี้ก็เรียกว่าเพื่อน คือเพื่อนร่วมทาง) หรือเวลามีคนแนะนำให้เรารู้จักกับใครคนหนึ่งเราก็พูดคุยกับเขาและในโอกาสต่อมาเมื่อเราพบเขาอีกก็ทักทายกัน เช่นนี้ก็เรียกว่าเพื่อน เพื่อนประเภทนี้เรารู้จักแต่หน้า หรืออาจรู้จักชื่อเสียงและบ้านช่องของเขาก็ได้ แต่เราไม่รู้จักนิสัยใจคอ ยังไม่รู้ประวัติตลอดจนความเป็นอยู่ของเขา เขาอาจเป็นคนดีที่ควรคบ หรืออทจเป็นคนเลวที่ไม่ควรคบก็ได้ ฉะนั้นทางที่ดีแล้วจงอย่าคบเพื่อนประืเภทนี้ให้ใหล้ชิดนัก แต่ให้คบไว้้เพียงฐานะคนรู้จักกันเท่านั้นก่อน เมื่อเราพบปะเพื่อนประเภทนี้เข้าก็ควรทักทายปราศรัยกันพอสมควรตามมารยาทที่ดี และตามลักษณะและชนิดของบุคล ต่อนานไปเมื่อเรารู้จักเข้าดีขึ้นได้เห็นนิสัยใจคอของเขา รู้ประวัติและความเป็นอยู่ของเขาดี และเห็นว่าเขาเป็นคนไม่มีความเสียหายอะไรแล้ว เราจึงค่อยคบเขาเป็นเพื่อนประเภทที่สอง (คือเพื่อนเล่น) และต่อไปถ้าเห็นเขาเป็นคนดีจริง ๆ ทีคนนิยมรักใคร่นับถือเขา และเป็นที่ถูกอัธยาศัยของเราแล้ว ก็อาจคบเขาเป็นเืพื่อนประเภททที่สาม (คือเพื่อนแท้หรือมิตรแท้)

คนรู้จักกัน (คือเพื่อนประเภทที่หนึ่ง) นี้ อาจมีเป็นจำนวนมาก และเราก็ควรรู้จักไว้ให้มาก ๆ ด้วย โดยไม่ต้องเลือกว่าผู้นั้นจะเป็นใคร ชั้นวรรณะใด จะเป็นคนยากดีมีจน หรือจะเป็นคนชาติใด ถาษาใด แม้จะเป็นคนเลว (เช่น พวกเกะกะเกเรเป็นพาาลสันดานชั่ว หรือจะเป็นพวกลักเล็กขโมยน้อยก็ตาม) เพราะถ้าเรารู้จักเขาและทำตัวให้เขาเคารพนับถือแล้ว เราก็จะไม่มีศัตรู ในบางโอกาสและบางกรณีเรายังอาจช่วยหรือเป็นหูเป็นตาให้เราก็ได้ ฉะนั้นพ่อจึงกล้าพูดว่า การคบคนนั้นเป็นประโยชน์แก่ตัวเราทั้งนั้น แต่ข้อสำคัญเราจะต้องรู้จักประมาณตน กล่าวคือ แม้จะเป็นเพียงคนรู้จักก็ตาม แต่เราก็ต้องรู้ว่าใครที่เราควรพูดคุยด้วยอย่างไรและมากน้อยแค่เพียงใ่ด ตามชนิดของบุคคล

๒. เพื่อนประเภทที่สอง ( เพื่อนเล่น)

เพื่่อนประเภทนี้อาจมีมากด้วยกัน คือมาจากเืพื่อนประเภทที่หนึ่งบ้าง เคยเป็นนักเรียนร่วมชั้นหรือร่วมโรงเรียนกันมาบ้าง เคยอยู่ด้วยกันมาบ้าง เคยเล่นมาด้วยกันบ้าง (เช่นเพื่อนในโรงเรียนกินนอน) ฯลฯ เหล่านี้เป็นต้น เมื่อเราเห็นว่าเขาเป็นคนดีพอสมควร ไม่ถึงกับเสียหายอะไร และไม่เป็นที่รังเกียจของสังคมแล้ว แม้เขาจะมีอะไรบกพร่องอยู่บ้าง เราก็อาจคบเขาไว้เป็นเพื่อนเล่น คือเล่นด้วยกัน ไปเที่ยวด้วยกัน และกินด้วยกันเป็นครั้งคราวได้

เพื่อนประเภทนี้เราจะต้องรู้จักนิสัยใจคอและความเป็นอยู่ของเราดีพอสมควร แม้เราจะเคยกินด้วยกัน นอนด้วยกัน เล่นด้วยกันมา เช่นเพื่่อนนักเรียนกินนินก็ตาม แต่ถ้าเราเห็นว่าเขาเป็นคนเลวและไม่ค่อยมีคนดี ๆ เขาคบค้าสมาคมด้วยแล้ว เราก็ควรตีตัวออกห่าง ให้คบเขาไว้เพียงคนรู้จักอย่างเพื่อนประเภทที่หนึ่งเท่านั้น แต่ถ้าเราเห็นว่าเขาเป็นคนดีจริง มีคนนิยมรักใคร่เขามากและเป็นที่ถูกอัธยาศัยของเราแล้ว เราก็อาจคบเขาเป็นเพื่อนแท้ได้

แม้เราจะคบใครไว้เป็นเพื่อนเล่นก็ตาม แต่เราก็ควรจำกัดขีดขั้นบุคคลว่าควรจะเล่นด้วยกันเที่ยวด้วยกัน กินด้วยกัน มากน้อยและใกล้ชิดแค่ใหน ตามลักษณะและความดีเลวของบุคคล

๓. เพื่อนประเภทที่สาม ( เพื่อนแท้ หรือมิตร)

เพื่อนประเภทนี้หาได้ยากมาก บางทีในชีวิตของคนเราอาจไม่มีเลย หรือมีเพียงคนสองคนเท่านั้นก็ได้ และเพื่อนประเภทนี้ก็ต้องมาจากเพื่่อนประเภทที่หนึ่งและที่สอง ตามลำดับ คือกว่าเราจะคบใครเป็นเพื่อนแท้ได้นั้นเราจะต้องรู้จักกับเขามาเป็นเวลาแรมปี เพราะเราจะต้องรู้จักอุปนิสัยอันแท้จริงของเขาอาจเคยตกทุกข์ได้ยากมาด้วยกัน เคยเห็นอกเห็นใจกันมา และโดยมากคนเราจะมีเพื่อนประเภทนี้ได้ก็ต่อเมื่อเป็นผู้ใหญ่ และได้คบกันมาแล้วนานปี